شناخت هوشمندانه آینده و همراهی با تحولات شتابان جامعه دو پایه اصلی شکل دهنده فرایندهای برنامه ریزی محسوب می شود. بررسی مطالعات صورت گرفته نشان می دهد دو نوع موضع انتقادی در مقابل فرایندهای عرفی و سنتی برنامه ریزی راهبردی وجود دارد: یکی نگرش های مبتنی بر رد فرایندهای شناسایی و تحلیل محیط و دیگر روش های مبتنی بر اصلاح و ارتقای کارایی. نگارندگان این مقاله معتقدند کاربست تحلیل کارکردی در بستری از سناریونگاری می تواند نوید بخش چارچوبی نوین از فرایندهای برنامه ریزی راهبردی باشد. از نظر روش شناختی، این تحقیق در زمره تحقیقات توسعه ای است؛ زیرا سعی در بهبود روش ها و فرایندهای موجود در برنامه ریزی راهبردی دارد. در نهایت چارچوبی جهت تحلیل محیط و ارائه راهبردها با تاکید بر وجوه کارکردی سیستم ارائه می شود. روش پیشنهادی از یک سو با حذف خوش بینی ها و روابط خطی و میانبرهای روش SWOT در تعیین راهبردها و از سویی دیگر با شناسایی تدقیق عوامل موثر و همچنین در نظر گرفتن سناریوها، آزمون پابرجایی راهبردها و عوامل انحطاط و نیز پویایی های سیستم اقدام می نماید. این روش دقیق تر، آینده محور و پویا و انعطاف پذیر است. معیار دسته بندی عوامل، شدت اثرگذاری آنها بر سیستم است نه بیرونی و درونی بودن آنها. هدف محوری از دیگر وجوه تمایز روش پیشنهادی است.

در بررسی ساختار منطقه شهری آنچه اهمیت دارد، توجه به کارکرد مورد انتظار از این وجه است. در واقع ساختار مناسب، تبلور فضایی و عملکردی عوامل سازندة آن است که متضمن تعادل و کارایی بهینه می باشد. در این میان عدم شناخت ماهیت فضایی، انفعال و نقش آفرینی ضعیف جزء چالش های جدی سازمان فضایی مناطق شهر-محور ایران، به ویژه منطقه قزوین است. به این منظور پژوهش حاضر با هدف شناسایی ماهیت ساختاری-کارکردی منطقه شهری با روش فراتحلیل، سه مؤلفه اصلی ساختاری، کارکردی و تعاملی را استخراج نمود. برای بررسی مؤلفه های احصاء شده از روش های آماری گرافیک مبناء در برنامه Arc GIS استفاده شده است. تحلیل یافته ها نشان داد قلمرو کارکردی منطقه شهری قزوین براساس تحلیل جریان های آونگی، تقریباً منطبق بر قلمروی طرح مجموعه شهری است. تحلیل ساختاری منطقه شهری قزوین حاکی از تمرکز جمعیت و فعالیت در شمال شرق استان، به سمت کلانشهر تهران است. در تحلیل مؤلفه تعاملی، ارتباط قوی شهر قزوین با نقاط شهری و روستایی پیرامونی و ارتباط ضعیف با مناطق شهری میانی و جنوبی استان مشخص گردید. تحلیل کارکردی منطقه شهری قزوین نشان داد موقعیت پیرامونی منطقه شهری قزوین نسبت به تهران از یک سو و انفعال مدیریت محلی در سطح درون استانی از سوی دیگر باعث شد تا قزوین نتواند تعامل فعال با مراکز برون استانی پیرامون خود داشته باشد. بنابراین با تأکید بر یکپارچگی فضایی، ضرورت کاربست نگرش های نوین مدیریتی مبتنی بر حکمروایی منطقه ای و هویت بخشی منطقه ای مطرح می گردد.

برقراری امنیت داخلی در حوزه اقتصادی در بحران ها و تکانه های حاصل از شرایط داخلی و خارجی مستلزم تصمیمات صحیح و کارامد مسیولین و مدیران عالی است؛ اتخاذ تصمیمات صحیح نیز نیازمند شفافیت و دسترسی به اطلاعات و آمار درست، دقیق، جامع و به روز از حوزه اقتصادی است که این موارد صرفا با شکل گیری یک سیستم اطلاعات اقتصادی در کشور تحقق می یابد. در بسیاری از کشورها این وظیفه خطیر به این سازمان ها واگذار شده است. شفافیت اقتصادی با استفاده از ابزار سیستم اطلاعات اقتصادی، دارای کارکردهای قابل توجهی است که برای امنیت داخلی کشور حیاتی و اجتناب ناپذیر است. هدف مقاله حاضر، کندوکاو نظری درباره کارکرد شفافیت اقتصادی و ایجاد سیستم اطلاعات اقتصادی و تاثیر آن بر امنیت اقتصادی در کشور است.

هدف این مقاله تحلیل وضعیت کنونی نظام نوآوری فناورانه بالگرد در ایران و شناسایی نقاط ضعف و مسایل آن است. برای این منظور از رویکرد ساختاری-کارکردی در ارزیابی نظامهای نوآوری، استفاده شده است. پیکره بندی ساختاری نظام با مطالعه اسناد و بهره گیری از نظر 6 نفر از خبرگان بالگرد، در چهار بعد بازیگران، تعاملات آنها، نهادها و فناوری (زیرساختهای آن) شناسایی و بررسی گردید. وجود شبکه قوی در بخش عرضه و تقاضای دولتی-دفاعی و شبکه ضعیف در تعاملات بخش خصوصی، مبادی سیاست گذاری و تسهیل گری و تقاضای غیرنظامی از ویژگیهای ساختار نظام نوآوری بالگرد در ایران تشخیص داده شد. برای ارزیابی وضعیت کارکردهای نظام از ابزار پیمایش بهره گرفته شد و مشخص گردید که وضعیت کلی کارکردها در شرایط رو به ضعف قرار دارد و البته کارکردهای «انتشار دانش» و «بسیج منابع» ضعیفترین کارکردهای این نظام هستند. ضعف کارکرد انتشار دانش ناشی از مولفه هایی چون سطح مشارکت و رقابت پایین بازیگران و فضای انتشار دانش و فناوری محدود است. درباره بسیج منابع نیز مواردی چون عدم کفایت و توزیع نامناسب منابع مالی در تناسب با نیازها و اهداف نظام، به عنوان مهمترین علل ضعف این کارکرد، شناسایی شد.

مرزهای بین المللی، عامل تشخیص و جدایی یک واحد متشکل سیاسی- فضایی می باشند که مستقل از دیگر واحدهای مجاور خود هستند. کارکرد اصلی مرزها در تعاملات بین کشورهای پیرامون آن آشکار می شود و در بستر زمان تحول پیدا می کند. مرز مشترک ایران و افغانستان از جمله مرزهای جدیدی است که در فرایند کشورسازی دو قرن اخیر در داخل فلات ایران شکل گرفته و تثبیت شده است. عبور خط مرزی از مسیری که فاقد مرزهای ساختاری طبیعی و انسانی می باشد، کارکرد کنترلی و امنیتی آن را به چالش کشیده است.این مقاله ضمن بررسی وضعیت مرز مشترک ایران و افغانستان، کارکرد آن را طی دو دهه گذشته بررسی می کند و تاثیری را که بر مناسبات دو کشور گذاشته است، مطالعه و تجزیه و تحلیل می کند. در پایان این نتیجه به دست می آید که مرز مزبور در مقام انجام وظایف کنترلی خود توفیق لازم را به دلیل اقدامات یک طرفه و مشکلات ساختاری به دست نیاورده است. شایان ذکر است که رفتار افغانها نسبت به مرز از نوع کنشی و بحران زا است و رفتار ایرانیها نسبت به آن از نوع واکنشی و تقابل با بحران می باشد.

هدف از این مقاله تحلیل درآمدهای نفتی و مالیاتی در اقتصاد ایران است. بدین منظور، با استفاده از رویکرد تعادل عمومی پویای تصادفی، یک الگو برای اقتصاد صادرکننده نفت شبیه سازی گردید. در بخش منابع درآمدی دولت، سعی شد تا با وارد کردن درآمدهای نفتی و مالیاتی در مدل، وجود راهکارهای لازم جهت برطرف کردن خلاء های موجود در ساختار نظام مالیاتی مورد بررسی قرار گیرد. تخمین پارامترهای مدل بر اساس روش بیزین و با استفاده از نرم افزار داینر (Dynare) تحت نرم افزار متلب (MATLAB) بر اساس روش مونت کارلو با زنجیره مارکوف در قالب الگوریتم متروپلیس-هستینگز و با استفاده از داده های تعدیل فصلی دوره زمانی 96-1368 انجام گرفت. به منظور تحلیل شوک، دو سناریو طراحی شد. در سناریو اول، فرض شد که دولت درآمد نفتی دارد و تمامی درآمدهای نفتی توسط دولت خرج می شود و دولت اتکایی به درآمد مالیاتی ندارد. در سناریو دوم، فرض می شود که 40 درصد از درآمدهای نفتی دولت به صندوق توسعه تزریق شده و درصدی از آن به عنوان تسهیلات به بخش های تولیدی تخصیص پیدا کرده و دولت با اتکا بیشتر به انواع درآمدهای مالیاتی هزینه های خود را تأمین می کند. نتایج بیانگر این می باشد که شوک مالیاتی و نفتی، یعنی کاهش وابستگی به نفت و اتکا به درآمدهای مالیاتی در کوتاه مدت تأثیر منفی بر متغیرهای کلان اقتصادی دارد اما در بلند مدت، با افزایش درآمدهای مالیاتی میزان تولید و به تبع آن، سرمایه گذاری، مصرف، اشتغال در اقتصاد افزایش یافته است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.